Το ποσοστό του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού είναι μια από τις σημαντικότερες κοινωνικές στατιστικές που υπολογίζει η Eurostat και στηρίζεται σε τρία κριτήρια: το εισόδημα να είναι χαμηλότερο από το 60% του διάμεσου εισοδήματος, ή να στερείται τουλάχιστον 7 από 13 κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών ή να ζει σε νοικοκυριό με απασχόληση κάτω από 20% της πλήρους απασχόλησης.

Σε γενικές γραμμές, η εξέλιξη του δείκτη συνδέεται αντίστροφα με την απασχόληση καθώς από εκεί προέρχονται τα εισοδήματα των περισσότερων νοικοκυριών. Σύμφωνα με το διάγραμμα 1, η βασική αιτία της μείωσης του ποσοστού φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού στον ενήλικο πληθυσμό της χώρας μας (πηγή: Eurostat) είναι η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης (πηγή: Eurostat). Σημειώνεται ότι τα ποσοστά φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού αφορούν το προηγούμενο έτος από εκείνο που εμφανίζεται στα επίσημα στοιχεία και έχουν προσαρμοστεί στα διαγράμματα που ακολουθούν.

Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως η αντίστροφη σχέση δεν φαίνεται να τηρείται εξίσου συστηματικά στο σύνολο της δεκαετίας 2014-2023.

- Από το 2014 μέχρι το 2019 το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε κατά 4,9 ποσοστιαίες μονάδες (από 38,1% σε 43%) και το ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού μειώθηκε κατά 4,2 μονάδες (από 30,8% σε 26,6%).

- Από το 2019 μέχρι το 2023 το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε κατά 3,4 μονάδες (στο 46,4%) αλλά το ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού μειώθηκε κατά μόλις 0,2 μονάδες (στο 26,4%).

Αξίζει να εξετάσουμε τα πιο λεπτομερή στοιχεία ώστε να αποκτήσουμε μια καλύτερη εικόνα της κατάστασης και να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε γιατί η δημιουργία θέσεων εργασίας δεν συμβάλλει όσο κατά το παρελθόν στη μείωση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Το διάγραμμα 2 δείχνει τα ποσοστά φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού στο σύνολο του πληθυσμού, στους απασχολούμενους και τους μη απασχολούμενους.

Το πρώτο και αναμενόμενο στοιχείο που παρατηρούμε είναι ότι το ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού των απασχολούμενων είναι πολύ χαμηλότερο από εκείνο των μη απασχολούμενων. Αυτός είναι, βέβαια, ο λόγος που η αύξηση της απασχόλησης μειώνει το συνολικό ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.

Το δεύτερο και πιο ενδιαφέρον όμως στοιχείο είναι η εξέλιξη του ποσοστού φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού των απασχολούμενων. Από το 2014 μέχρι το 2019 το ποσοστό αυτό μειώθηκε κατά 4,8 ποσοστιαίες μονάδες (από 21% σε 16,2%) αλλά από το 2019 μέχρι το 2023 όχι μόνο δεν μειώθηκε αλλά παρουσίασε οριακή αύξηση κατά 0,2 μονάδες (στο 16,4%).

Το τρίτο στοιχείο είναι η εξέλιξη του ποσοστού φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού των μη απασχολούμενων που μειώθηκε κατά 2,7 μονάδες μεταξύ 2014 και 2019 (από 37,2% σε 34,5%) αλλά αυξήθηκε κατά 1 μονάδα μεταξύ 2019 και 2023 (στο 35,5%).

Συμπερασματικά, μετά το 2019 υπάρχει αύξηση του ποσοστού φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού τόσο στους απασχολούμενους όσο και στους μη απασχολούμενους και η μείωση στο σύνολο του πληθυσμού οφείλεται αποκλειστικά στη σχετική αύξηση των απασχολούμενων έναντι των μη απασχολούμενων. Η συνεισφορά της αύξησης της απασχόλησης στη μείωση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού έχει εξασθενίσει αισθητά και αυτό πιθανότατα αφορά περισσότερο την ποιότητα (και τις αμοιβές) και λιγότερο την ποσότητα των θέσεων εργασίας που δημιουργούνται.