Ο Χρήστος Τουμανίδης, γεννήθηκε το Μάιο του 1952, στη Λιθαριά της Πέλλας (Μακεδονία). Το διάστημα 1962-1965 έζησε στη Νάουσα Ημαθίας και από το χειμώνα του 1965 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθηνά. Καθοριστική για την πορεία του στην ποίηση υπήρξε η γνωριμία του, το 1985, με τον Γιάννη Ρίτσο, κοντά στον οποίο μαθήτευσε στα μυστικά της ποιητικής δημιουργίας. Ανήκει στη λεγόμενη «Γενιά του ‘70». Στα ελληνικά γράμματα εμφανίστηκε το 1978. Είναι μέλος της «Εταιρείας Συγγραφέων».
Τα βιβλία του:
1. «Αστάθμητα», 1978
2. «Απόπειρες», 1981
3. «Η ώρα του λιμανιού», 1987
4. «Αντίστιξη των άστρων», 1997
5. «Κεριά θυέλλης», 2005
6. «Οι ελεγείες της Ανατολής»,2014
7. «Πάνω σε μια χορδή», 2017
8. «Από το βάθος της αιτίας», -(ποιήματα 1978-2005), 2018
9. «Εορδαία γη», (μαζί με τον Γιώργο Δελιόπουλο), 2019, και
10. Ποίηση σιωπώσα, 2023
Άλλες εκδόσεις:
1. «Ανθολογία Ελληνικού Χαϊκού», 1966
2. «Λύρα του Πόντου-ποιητές Ποντιακής Καταγωγής», μαζί με τον Νίκο Γρηγοριάδη, 2003
3. «Η γέφυρα των στίχων», χαϊκού με τον Αλβανό ποιητή, Milianov Kallupi, δίγλωσση, ελληνικά - αλβανικά-, 2009
4. «Ανθολόγιο μικρών θαυμάτων», ποίηση του Γιάννη Ρίτσου, 2010
5. «Αθήνα-Μπουένος Άιρες» (διαδικτυακή έκδοση, με ποιήματα σε τρόπο χαϊκού) Δίγλωσση (ελληνικά-ισπανικά) με την Mirta Gili Gili, 2015.
Ποιήματα του έχουν μεταφραστεί στα: σουηδικά, αγγλικά, ρωσικά, ισπανικά, ιταλικά, αλβανικά και περσικά.
Ποια ήταν τα πρώτα σας διαβάσματα;
Στον κόσμο των βιβλίων μπήκα στα δεκατέσσερά μου χρόνια, αλλά,
σ’ αυτά με οδήγησαν (με προετοίμασαν πιο σωστά) τα περίφημα ΚΛΑΣΙΚΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ. Και αμέσως μετά ακολούθησαν οι συγγραφείς: Ερνστ Χέμινγουεϊ («Για ποιον χτυπά η καμπάνα;», «Ο γέρος και η θάλασσα»), Κνουτ Χάμσουν («Η πείνα»), Γιάροσλαβ Χάσεκ («Ο καλός στρατιώτης Σβέικ»), και Τζόζεφ Κόνραντ («Τυφώνας-Φαλκ»).
Και η πρώτη σας επαφή με την ποίηση;
Την ίδια περίπου περίοδο, παράλληλα με τη λογοτεχνία, άρχισα να διαβάζω και ποίηση: Διονύσιο Σολωμό, Κώστα Κρυστάλλη και Δημοτικά Τραγούδια. Κι αμέσως μετά, Κώστα Καρυωτάκη, Κωστή Παλαμά, και Άγγελο Σικελιανό. Στο επόμενο στάδιο θα ακολουθούσαν: Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης, Γιάννης Ρίτσος και Κωνσταντίνος Καβάφης. Και από τους ξένους μεγάλους ποιητές: Ρεμπό, Ρίλκε, Λόρκα, Μαγιακόφσκι, Έλιοτ και Γκίνσμπεργκ. Τους περισσότερους από αυτούς τους ποιητές, εξακολουθώ να διαβάζω ακόμη και σήμερα.
Πότε ξεκίνησε το ταξίδι σας στη συγγραφή;
Τις πρώτες στιχουργικές μου απόπειρες τις έκανα το 1965, τότε που τέλειωνα τη Δευτέρα Γυμνασίου (στα δεκατέσσερα μου), στο Αιγάλεω. Πρώτοι αναγνώστες μου ήταν ο πατέρας μου και λίγο αργότερα, ο φιλόλογος μας στο Νυκτερινό Γυμνάσιο, ο οποίος και με ενθάρρυνε να συνεχίσω να γράφω, συμβουλεύοντας με ταυτόχρονα να διαβάζω τους μεγάλους μας ποιητές. Δε θα τον λησμονήσω ποτέ!
Και οι πρώτες δημοσιεύσεις;
-Μέσα στην Εφταετία 1968-1970, σε κάποια άσημα περιοδικά της Αττικής, δημοσιεύθηκαν τα πρώτα στιχουργήματά μου. Πρώτη άξια λόγου δημοσίευση ποιήματος μου έγινε το 1976, στο περιοδικό ΝΕΑ ΠΟΙΗΣΗ του Αντώνη Φωστιέρη (τ. 8). Και εν συνεχεία, το 1978 πραγματοποίησα την έκδοση της πρώτης μου συλλογής ΑΣΤΑΘΜΗΤΑ.
Ποια ήταν η αφορμή για να εκδοθεί η συλλογή σας Από το βάθος της αιτίας, εκδόσεις ΚΟΥΚΚΙΔΑ;
Η συγκεντρωτική μου συλλογή ΑΠΟ ΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ (Ποιήματα 1978-2005), δεν ήταν στις προθέσεις μου, ούτε καν ως σκέψη. Αυτή προέκυψε μετά από πρόταση του ίδιου του εκδότη της ΚΟΥΚΚΙΔΑΣ, του Δημήτρη Δημόπουλου. Ήταν κάτι πολύ τιμητικό για μένα, και φυσικά δέχθηκα αμέσως με χαρά. Του είμαι ευγνώμων γι’ αυτό. Η έκδοση έγινε την άνοιξη του 2018, ενώ ακολούθησε μια δεύτερη, στις αρχές του 2025.
Γράφετε: «Εδώ, ανάμεσα σε φουγάρα που ξερνούν το αύριο,/κίτρινος στην πιο κιτρινισμένη μέρα./Ω! ας ήσουν, έστω για λίγο,/πίσω απ’ αυτή τη ραγισμένη τζαμαρία». Μήπως η ποίηση είναι μια μορφή έκφρασης του εσωτερικού συναισθηματικού κόσμου;
-Η ποίηση, όπως και όλες οι άλλες τέχνες, ξεπηδάει από μια ανάγκη, μέσα από τον βαθύτερο εαυτό μας. Στη συνέχεια διαμορφώνεται «στο εργαστήρι» για να πάρει την τελική της μορφή. Κάθε έργο τέχνης λοιπόν, σε πρώτο επίπεδο στοχεύει στον συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου, και εν συνεχεία στο νοητικό. Έργο χωρίς πνευματικότητα και χωρίς αισθητική αξία δεν μπορεί να θεωρηθεί έργο τέχνης.
Λέτε: «Εδώ, σ’ αυτό το γήινο μηδέν θα ονειρευτώ./Εδώ τα ποιήματά μου θα γεννήσω/». Μπορεί το έργο των ποιητών να είναι παρεμβατικό για την κοινωνία;
Η τέχνη, άρα και η ποίηση συνιστά έναν ιδιότυπο καθρέφτη της κοινωνίας. Προορισμός της, μεταξύ άλλων, είναι να φωτίζει αθέατες πλευρές της ζωής, να προβληματίζει δημιουργικά, και να προσφέρει ψυχαγωγία και παρηγοριά στους ανθρώπους. Όλα αυτά, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι και μορφές κοινωνικής παρέμβασης, τα οποία κατά έναν τρόπο διαμορφώνουν συνειδήσεις.
Διαβάζουν σήμερα οι Έλληνες ποίηση;
Οι αναγνώστες της ποίησης σε σύγκριση με τους αναγνώστες της λογοτεχνίας, καθώς και των άλλων ειδών του γραπτού λόγου, ανέκαθεν ήταν λίγοι, ελάχιστοι μπορώ να πω. Όχι μόνο στον τόπο μας, αλλά παντού στον κόσμο. Η ποίηση, τόσο στη δημιουργία όσο και στην πρόσληψη της, παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες. Έτσι, εκείνος που θα θελήσει να την γνωρίσει πρέπει να περάσει από ένα στάδιο εξοικείωσης. Ο ποιητικός λόγος είναι πυκνός και αφαιρετικός, λειτουργεί με εικόνες λεκτικές και συμβολισμούς. Εκεί ακριβώς εντοπίζονται οι δυσκολίες στις οποίες αναφέρθηκα. Λίγοι λοιπόν οι αναγνώστες της ποίησης, και ακόμη πιο λίγοι εδώ, στον τόπο μας, παρά τις περί του αντιθέτου απόψεις, και παρά τις πυκνές και θορυβώδεις εκδηλώσεις που μας κατακλύζουν τον τελευταίο καιρό. Η Ελλάδα γέμισε φεστιβάλ ποίησης, αλλά στα περισσότερα από αυτά, η ποίηση βρίσκεται …αλλού.
Πολλοί νέοι γράφουν ποίηση. Το όνειρό τους είναι να εκδοθούν οι στίχοι τους. Παλαιότερα περίμεναν με αγωνία να αποκτήσει οντότητα η πρώτη τους ποιητική συλλογή. Σήμερα ανεβάζουν τα ποιήματά τους στο διαδίκτυο. Αυτή η εξέλιξη μπορεί να βοηθήσει την ποίηση;
Είναι γεγονός πως πολλοί νέοι γράφουν στίχους. Αυτό συνέβαινε πάντα, μόνο που στις μέρες μας, σε αντίθεση με το παρελθόν, όποιος γράφει έχει πλέον τη δυνατότητα να δημοσιοποιήσει αμέσως τα όποια «επιτεύγματα» του, μέσω διαδικτύου. Αυτή ακριβώς η «ευκολία» κι αυτή η δυνατότητα αποτελούν την μεγαλύτερη παγίδα για τους νέους της εποχής μας. Η βιασύνη και η ευκολία προβολής, θέλω να πω, ζημιώνουν την όποια προσπάθειά τους. Η ποίηση απαιτεί άσκηση, μελέτη, υπομονή και χρόνο, πολύ χρόνο.
Άρα η έκδοση βιβλίου εξακολουθεί να είναι η ασφαλέστερη οδός;
Η έκδοση ενός βιβλίου είναι η πιο σημαντική στιγμή για κάθε συγγραφέα, για κάθε ποιητή. Πιο σημαντικό ωστόσο, και πριν απ’ αυτό το «μεγάλο βήμα», είναι η σοβαρή προετοιμασία που πρέπει να έχει κάνει ο νέος, φέρελπις ποιητής. Συνήθως οι νέοι (όπως είπαμε και πιο πάνω) βιάζονται, αλλά η δημιουργία απαιτεί συστηματική άσκηση και αφοσίωση. Μόνον έτσι θα υπάρξουν σοβαρά αποτελέσματα, τέτοια που να δικαιολογούν την έκδοση ενός βιβλίου. Για έναν πρωτοφανέρωτο ποιητή, ασφαλώς, είναι δεδομένη η επιείκεια, η κατανόηση και η ενθάρρυνση από την πλευρά όλων εκείνων που κρίνουν και προβάλουν την ποίηση.
Στην πορεία που κάνατε στα ελληνικά γράμματα τι σας πρόσφερε η ποίηση;
Από τα πρώτα κιόλας χρόνια που άρχισα να γράφω, η ποίηση για μένα έγινε ένας άλλος, δικός μου ουρανός. Η ποίηση μού έμαθε τρόπους πολλούς να βγαίνω από τα σκοτάδια μου, να βλέπω εκείνα που δεν φαίνονται, και παρατηρώντας τον κόσμο να πορεύομαι πάντα προς το φως. Αργότερα συνειδητοποίησα πλέον πως, η ποίηση είναι τρόπος και ανάσα ζωής. Ασφαλές αποκούμπι της καθημερινότητάς μου.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας ποιητής;
Δεν είναι ένας μόνο, αλλά αρκετοί ποιητές που αγαπώ, ωστόσο, αν ήταν
να επιλέξω τον πρώτο, αυτός θα ήταν ο Γιάννης Ρίτσος, κυρίως επειδή είχα την τύχη να τον έχω και δάσκαλο μου. Κοντά του έκανα τα πρώτα σοβαρά βήματα στην ποίηση, και με τις δικές του διδαχές πορεύομαι μέχρι σήμερα.
Ο πιο αγαπημένος στίχος;
- «Πάντ’ ανοιχτά, πάντ’ άγρυπνα, τα μάτια της ψυχής μου», του Διονυσίου Σολωμού. (Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Σχεδίασμα Β΄, 36).
Μετά από τρία χρόνια τέλος στο «καλάθι του νοικοκυριού» - Τι έρχεται
Περιφερειακό Συμβούλιο: Στηρίζει τις κινητοποιήσεις των Δήμων Ηγουμενίτσας και Φιλιατών για το Master Plan του Λιμένα
Η Υγεία–Εμπόρευμα στο στόχαστρο των Υγειονομικών – Όχι σε νοσοκομεία–μαγαζιά και ασθενείς–πελάτες!
Μουσική βραδιά εις μνήμην του τέως Δημάρχου Ζηρού Γεωργίου Ζυγούρη
Καθημερινή ταλαιπωρία φοιτητών με τα αστικά λεωφορεία
Δράσεις Δήμου Αρταίων για τον Ροζ Οκτώβρη: Ενημέρωση και πρόληψη κατά του καρκίνου του μαστού
