O Νταβίντ Φοενκινός (γενν. 1974, Παρίσι) είναι πολυβραβευμένος Γάλλος συγγραφέας. Σπούδασε φιλολογία στη Σορβόνη και το 2003 κέρδισε την υποτροφία του Ιδρύματος Hachette. Το ερωτικό δυναμικό της γυναίκας μου, το τρίτο του μυθιστόρημα, έλαβε το 2004 το βραβείο Roger Nimier. Το 2007, το ευρηματικό Ποιος θυμάται τον Νταβίντ Φοενκινός; τιμήθηκε με το βραβείο Giono. Το 2011, μαζί με τον αδελφό του διασκεύασε για τον κινηματογράφο το βιβλίο του La délicatesse (Επιστροφή στον έρωτα), με πρωταγωνίστρια την Οντρέ Τοτού. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε σαράντα γλώσσες. Τα τελευταία του μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά είναι τα: Είσαι και φαίνεσαι (μτφρ. Γιώργος Ξενάριος, Στερέωμα, 2014) και Σαρλότ (μτφρ. Οντέτ Βαρών-Βασάρ, Εστία, 2018). Η Σαρλότ, που απέσπασε τα βραβεία Renaudot και Goncourt des Lycéens, στάθηκε η αφορμή για τη συζήτησή μας.


Ερ. Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγραφής της ζωής της Σαρλότ Σαλομόν σε μυθιστόρημα;
Απ. Ανακάλυψα τη Σαρλότ Σαλομόν κατά τη διάρκεια μιας έκθεσης στο Παρίσι το 2006. Ήταν ένα σοκ για μένα. Το διηγούμαι αυτό στο βιβλίο μου, πώς δηλαδή εκείνη η μέρα μού άλλαξε τη ζωή. Απογοητεύτηκα όταν είδα ότι ήταν εντελώς ξεχασμένη. Πολύ σύντομα, λοιπόν, σκέφτηκα ότι θα έπρεπε να γράψω σχετικά με τη γυναίκα αυτή. Αλλά αυτό μου πήρε σχεδόν δέκα χρόνια.

Ερ. Η Σαρλότ μεγαλώνει σε μια μεσοαστική οικογένεια με τον πατέρα της, που είναι γιατρός. Ενώ όλα πηγαίνουν καλά και η οικογένεια ζει ευτυχισμένη, κάποια στιγμή ο θάνατος τους παραμονεύει.
Απ. Δεν πρόκειται για την ιστορία μιας οικογένειας, αλλά για τη δολοφονική παράνοια ενός αιώνα. Ο Αλμπέρ Σαλομόν αισθανόταν πάνω απ’ όλα Γερμανός. Είχε αγωνιστεί γι’ αυτή τη χώρα. Παρέμεινε αισιόδοξος ως το τέλος και αυτή ήταν η τραγωδία.

Ερ. Η μητέρα της αυτοκτονεί και η μικρή Σαρλότ μεγαλώνει με τον πατέρα της. Γιατί της κρύβουν το παρελθόν της οικογένειας;
Απ. Πράγματι, η Σαρλότ μεγαλώνει σε μια ατμόσφαιρα μυστικοπάθειας. Παθαίνει ένα τρομερό σοκ όταν ανακαλύπτει την αλήθεια. Είναι όμως κατανοητό. Πολλές οικογένειες κρύβουν τις οδυνηρές αλήθειες από τα παιδιά τους.

Ερ. Ο πατέρας της ξαναπαντρεύεται. Πώς καταφέρνει η Πάουλα, η δεύτερη σύζυγός του, να αναπτύξει καλή σχέση με τη Σαρλότ;
Απ. Η Πάουλα φέρνει πνοή ζωής στο σπίτι της Σαρλότ. Είναι μια πολύ διάσημη τραγουδίστρια και γνωρίζει όλους τους μεγάλους καλλιτέχνες. Η άφιξή της δίνει χαρά στη ζωή της Σαρλότ, έστω και αν τη ζηλεύει. Αφηγούμαι επίσης εκείνη την εποχή της μεγάλης διανοητικής και καλλιτεχνικής κυριαρχίας της Γερμανίας, η οποία σύντομα θα καταρρεύσει.

Ερ. Η Πάουλα είναι υψίφωνος στην όπερα. Γιατί η όπερα αναπτύχθηκε με τόση επιτυχία στην κεντρική Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γερμανία;
Απ. Η γερμανική γλώσσα ήταν η γλώσσα της κουλτούρας, της διανόησης. Οι μεγαλύτεροι δημιουργοί της εποχής εκείνης ήταν Γερμανοί ή Αυστριακοί. Ήταν μια εποχή μεγαλοφυών ανθρώπων και τεράτων.

Ερ. Από το σαλόνι της οικογένειας περνούν οι πιο μεγάλοι διανοητές της εποχής - Άλμπερτ Άινσταϊν, Άλμπερτ Σβάιτσερ… Πρόσωπα σχεδόν μυθικά, που τα γνωρίζει η Σαρλότ. Πώς νιώθει ένα παιδί σε ένα τέτοιο ανοικτό παράθυρο γνώσης;
Απ. Η ανακάλυψη του έργου της Σαρλότ μάς γοητεύει χάρη στην καλλιέργειά της. Είναι προφανές ότι το περιβάλλον της έπαιξε σημαντικό ρόλο. Η ίδια ενδιαφερόταν για τα πάντα και ενθουσιαζόταν. Πρέπει κανείς να διαβάσει το έργο της, για να καταλάβει το εύρος της καλλιέργειάς της. Ήταν επίσης ιδιαίτερα παθιασμένη με τον κινηματογράφο, το βλέπουμε στα πλάνα της.

Ερ. Και κάποια στιγμή, η Σαρλότ ανακαλύπτει το ταλέντο της. Θέλει να ζωγραφίζει. Ποια ήταν τα στοιχεία που την έκαναν να διακριθεί ως σπουδάστρια των Καλών Τεχνών;
Απ. Έχει μια οπτική ιδιαίτερη, σύγχρονη, μοναδική. Αυτό με γοήτευσε στο έργο της, καθώς και στα έργα όλων εκείνης της εποχής. Πήρε το πρώτο βραβείο καλών τεχνών στο Βερολίνο. Ήταν ιδιοφυΐα. Όπως όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες, έχει έναν ξεχωριστό τρόπο να βλέπει τον κόσμο.

Ερ. σΕνώ βυθίζεται στην τέχνη της ζωγραφικής, ανακαλύπτει τον έρωτα. Γιατί ο έρωτας της χτυπά την πόρτα και εκείνη νιώθει σαν να έχει χάσει τον κόσμο κάτω από τα πόδια της;
Απ. Πρέπει να καταλάβουμε πως όταν γνωρίζει τον Άλφρεντ, δεν έχει πλέον κανένα δικαίωμα καθότι Εβραία – ούτε να πηγαίνει σχολείο, ούτε να βγαίνει από το σπίτι. Η ζωή της είναι μια κόλαση. Όταν αυτός ο άντρας μπαίνει στο δωμάτιό της και βλέπει τα σχέδιά της, συμβαίνει μια συναισθηματική έκρηξη. Αναστατώνεται και αυτό θα κρατήσει μια ζωή. Μέχρι τον θάνατό της, ο Άλφρεντ είναι ο άνθρωπος της ζωής της.

Ερ. Η Γερμανία όμως σχεδιάζει άλλα πράγματα. Θέλει να εξαφανίσει τους Εβραίους. Η Σαρλότ καταφεύγει στη Γαλλία. Γιατί δεν φεύγει στην Αμερική, για να σώσει τη ζωή της;
Απ. Αναφέρω τη φράση του Μπίλι Γουάιλντερ: οι απαισιόδοξοι πέθαναν στην πισίνα τους στο Χόλιγουντ και οι αισιόδοξοι στο Άουσβιτς. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τα χειρότερα. Και όταν τα πράγματα ξεκαθαρίζουν, είναι πολύ αργά. Από το 1938 δεν μπορούσε κανείς να ταξιδέψει στις ΗΠΑ.

Ερ. Ένα από τα στοιχεία της ιστορίας της Σαρλότ είναι ότι με την αφήγησή σας, που είναι ποιητικά δοσμένη, καταθέτετε τον πόνο, την αγωνία και τον βαθύτερο χαρακτήρα της ηρωίδας. Δεν ήταν δύσκολο να μεταφερθείτε σε μια άλλη εποχή και να μπείτε στον εσωτερικό κόσμο μιας ζωγράφου;
Απ. Είναι το βιβλίο της ζωής μου. Μου πήρε σχεδόν δέκα χρόνια να το γράψω και ακολούθησα παντού τα χνάρια της Σαρλότ. Όσο περνούσε ο καιρός, είχα την εντύπωση ότι θα μπορέσω να τη συναντήσω. Και αργότερα, όταν βγήκε το βιβλίο, είχε τεράστια επιτυχία στη Γαλλία, κάτι που οδήγησε στο να γίνουν εκθέσεις των έργων της. Είμαστε δεμένοι.

Ερ. Παράλληλα, η περιγραφή των γεγονότων εκείνης της εποχής δείχνει τη σκληρότητα των Γερμανών απέναντι στους Εβραίους. Πώς κατάφεραν οι Εβραίοι να αντέξουν σε αυτή την απαξίωση της ζωής τους, χωρίς να αντισταθούν στους βασανιστές τους;
Απ. Δεν μπορούμε να κρίνουμε την ιστορία εκ των υστέρων. Δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά, δεν φαντάζονταν ότι υπήρχαν οι θάλαμοι αερίων. Ποιος μπορούσε να το φανταστεί, άλλωστε;

Ερ. Ευτυχώς, έχει διασωθεί το μεγαλύτερο μέρος του έργου της Σαρλότ Σαλομόν. Αλήθεια, πώς έγινε αυτό;
Απ. Αναφέρομαι στην υπόθεση αυτή μες στο βιβλίο. Πριν συλληφθεί, έδωσε όλα τα έργα στον γιατρό της λέγοντας την υπέροχη φράση: «Είναι όλη μου η ζωή».

Ερ. Σώθηκαν και κείμενα ή ημερολόγιά της;
Απ. Δεν κρατούσε ημερολόγιο. Όμως το ζωγραφικό έργο της συνοδεύεται από έξοχα κείμενα.

Ερ. Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;
Απ. Αναζητήστε στο Google τη Σαρλότ Σαλομόν. Μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο μου, αν θέλετε - αν όχι, δεν πειράζει. Απλώς πληκτρολογήστε το όνομά της στο διαδίκτυο και ανακαλύψτε την!