Αναρτήθηκε στις:23-11-23 18:16

Κριτική Ανάλυση: Η παρουσίαση της συνθήκης της Λωζάνης στον «Σκουφά»


Γράφει ο Αντώνης Κολιάτσος*


Με φόντο τον κύκλο ιδεών του ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π και με πολλές παραφωνίες



Και πολύ κόσμο είχε, και το ενδιαφέρον του κοινού ήταν μεγάλο, και η βροχή των ερωτήσεων-τοποθετήσεων περίσσευσε, και πολλές… παραφωνίες ακούστηκαν αλλά και στο φόντο της δεξαμενής σκέψης, του γνωστού ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π εξελίχθηκε…

Ο λόγος για την εκδήλωση (4/11/2023) για τα 100 χρόνια από την «Συνθήκη της Λωζάνης» η οποία, με συν-διοργανωτές: «Την Εταιρεία Ελληνικών Θεμάτων», τον Δήμο Αρταίων και τον Δικηγορικό Σύλλογο Άρτας, πραγματοποιήθηκε στον «Σκουφά». Εκεί οι προσκεκλημένοι ομιλητές: κ.κ Κ. Φίλης (διεθνολόγος, στρατηγικός αναλυτής της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στις περιοχές της Μαύρης Θάλασσας, του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας και συγγραφέας.), Μανώλης Κωστίδης (δημοσιογράφος, ανταποκριτής του Σκάι στην Τουρκία και συνεργάτης της εφημ. «Καθημερινή»), με συντονίστρια την κ. Βίκυ Φλέσσα (δημοσιογράφος και παρουσιάστρια εκπομπών στην τηλεόραση) ανέλυσαν το θέμα και αμέσως μετά απάντησαν στις ερωτήσεις-τοποθετήσεις του πολυπληθούς ακροατηρίου.

ΤΑ ΚΑΙΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ «ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ»


Ακριβώς πριν 100 χρόνια, στις 24 Ιουλίου του 1923, στο Παλέ ντε Ρουμίν της Λωζάνης, εκπρόσωποι οκτώ χωρών έβαζαν την υπογραφή τους σε ένα κείμενο 143 άρθρων, που έμεινε στην ιστορία ως «Συνθήκη της Λωζάνης.» Μια συνθήκη ειρήνης μεταξύ της Τουρκίας- ως διαδόχου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας- και των συμμαχικών κρατών που πολέμησαν εναντίον της στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ανάμεσά τους και η Ελλάδα.

Η «Συνθήκη της Λωζάνης» αντικατέστησε δύο άλλα κείμενα: Την συνθήκη των Σεβρών του 1920, η οποία είχε μεν υπογραφεί από τους Οθωμανούς, αλλά δεν έγινε δεκτή από το καθεστώς του Μουσταφά Κεμάλ και την ανακωχή των Μουδανιών του Οκτωβρίου 1922, που επέβαλε την κατάπαυση του πυρός και το τέλος της Μικρασιατικής εκστρατείας.

Η ιστορούμενη Συνθήκη σε ό, τι αφορά την Ελλάδα και την Τουρκία, όρισε τα χερσαία σύνορά μας στην περιοχή του Έβρου και το καθεστώς των νησιών του Βορείου Αιγαίου, επικύρωσε τo προγενέστερο πρωτόκολλο περί ανταλλαγής πληθυσμών και καθόρισε τα δικαιώματα των θρησκευτικών μειονοτήτων στις δύο χώρες.

ΓΙΑΤΙ Η «ΛΩΖΑΝΗ» ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΙ ΘΑ ΙΣΧΥΕΙ ΣΤΟ ΑΚΕΡΑΙΟ


Αν και πέρασε ένας αιώνας από την υπογραφή της «Συνθήκης της Λωζάνης», για την Ελλάδα φυσικά δεν τίθεται καν θέμα ούτε λήξης ,ούτε αναθεώρησής της. Ωστόσο πληθαίνουν οι φωνές στην Τουρκία που λένε ότι «η Συνθήκη έχει λήξει» και ζητούν την αναθεώρηση της. Μάλιστα ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν δεν παύει να διακηρύττει ότι «η Λωζάννη δεν είναι ιερό κείμενο, φυσικά θα το συζητήσουμε.»

Στον αντίποδα των τουρκικών «δεισιδαιμονιών» ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος έρχεται να δηλώσει: «Η Συνθήκη της Λωζάνης ισχύει και θα ισχύει στο ακέραιο, δοθέντος ότι από την ίδια θεσμική φύση και υπόστασή της δεν είναι δυνατό νομικώς να αναθεωρηθεί.» Ενώ στην προ μηνών εκδήλωση της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών με θέμα «Συνθήκη της Λωζάνης, 100 χρόνια μετά», ο ίδιος έσπευσε να καταλογίσει «θράσος» στην Τουρκία, όταν από τη μία να κατηγορεί την Ελλάδα ότι «δεν σέβεται την συνθήκη της Λωζάνης» και από την άλλη «επιδιώκει κατά πάγια τακτική την αναθεώρησή της.»

Να όμως που και μέσα στην Τουρκία υπάρχουν σοβαρές φωνές οι οποίες, προς θλίψη του Ερντογάν και των συν αυτώ πολιτικών ισλαμιστών, λένε αυτά που λέει η Ελλάδα. Συγκεκριμένα ο γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν κάνει λόγο για «δεισιδαιμονίες» της Άγκυρας, αναφορικά με τη «Λωζάνη,» με την πιο κοινή και πιο χρησιμοποιούμενη «δεισιδαιμονία» από τους «ερτογανικούς κύκλους» που λέει ότι «η Συνθήκη της Λωζάνης είχε μυστικά άρθρα από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση, και σύμφωνα με αυτά θα ίσχυε για 100 χρόνια», δηλαδή, θα έπρεπε να είχε λήξει… χθες.

Ακόμη ο Μουράτ Γετκίν επικαλούμενος την ιστορική αλήθεια: «Ότι τα Δωδεκάνησα καταλήφθηκαν από την Ιταλία το 1911 μετά την ήττα της Οθωμανικής Τουρκίας στη Λιβύη και επομένως δεν είχαν καμία σχέση με τη Λωζάνη. Και ότι το 1943, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ πρόσφερε στον Ινονού τα Δωδεκάνησα με αντάλλαγμα την ανάμειξη της Τουρκίας στον πόλεμο στο πλευρό της Βρετανίας …» Καταρρίπτει τις αιτιάσεις του Ερντογάν ότι δήθεν με την εν λόγω συνθήκη «Δώσαμε τα νησιά» στην Ελλάδα.

Ωστόσο ένα δεύτερο και ισχυρότερο ράπισμα στον Ερτογάν και στους «αναθεωρητές» της Άγκυρας, ήρθε από τον τότε Πρόεδρο της τουρκικής Βουλής Μουσταφά Σεντόπ, ο οποίος την 1η Απριλίου 2023, έκανε τη δήλωση που έπρεπε να είχε γίνει εδώ και χρόνια: «Δεν υπάρχει θέμα χρόνου, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα στη συμφωνία. […] Δεν υπάρχει μυστική ρήτρα σε μια διεθνή συμφωνία, ούτε στη Λωζάνη. Αυτή είναι μια πολύ άχρηστη συζήτηση.»

Εξ’ άλλου, όταν η σημερινή Τουρκία στέλνει επίσημα έγγραφα στον ΟΗΕ, διπλωματικά και νομικά, επικαλούμενη τη Συνθήκη της Λωζάνης και όχι τη Συνθήκη του Μοντρέ, σε σχέση με το καθεστώς της Σαμοθράκης και της Λήμνου που είναι δύο κρίσιμα νησιά για το συσχετισμό των στρατιωτικών δυνάμεων, αυτό δεν σημαίνει ότι συνομολογεί την ισχύ και συνέχεια της επίμαχης συνθήκης; Και το κυριότερο. Οτι οι κρίσιμες ρήτρες της, που ρυθμίζουν εδαφικά καθεστώτα και καθορίζουν σύνορα είναι σεβαστές και αμετάκλητες;

ΣΕ ΤΙ ΕΓΚΕΙΤΑΙ Η ΔΙΧΟΓΝΩΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΠΩΣ ΤΗΝ ΑΙΡΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ


Αλλά τα εδαφικά καθεστώτα δεν ορίζονται μόνο από πλευράς συνόρων αλλά και από πλευράς πρόσθετων προϋποθέσεων, λέει η Τουρκία. Και προσθέτει: «Ναι, οι τίτλοι κυριαρχίας των νησιών του βόρειου και κεντρικού Αιγαίου είναι στην Ελλάδα, αλλά υπό τον όρο της μερικής ή πλήρους αποστρατιωτικοποίησης.[…] Εφόσον ο όρος αυτός, που είναι συνδεδεμένος με το εδαφικό καθεστώς δεν τηρείται, άρα δεν ισχύει το εδαφικό καθεστώς των νησιών του Αιγαίου.»

Η Ελλάδα όμως αντιτείνει: «το συνοριακό και εδαφικό καθεστώς είναι οριστικό και αμετάκλητο και ότι ο όρος σχετικά με την αποστρατιωτικοποίηση δεν αποτελεί προϋπόθεση αναγνώρισης του εδαφικού καθεστώτος και της κυριαρχίας. […]Εάν υπάρχουν προβλήματα σχετικά με τη μερική ή πλήρη αποστρατιωτικοποίηση να τα δούμε με βάση το διεθνές δίκαιο, αλλά πάντως σε καμία περίπτωση αυτό δεν αμφισβητεί την κυριαρχία των νήσων του Αιγαίου». Εν τέλει στο υπόβαθρο των τουρκικών απαιτήσεων η Ελλάδα βάσιμα αντί-επιχειρηματολογεί υποστηρίζοντας:

• Για τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη έχουμε τη συνθήκη του Μοντρέ, άρα δεν τίθεται ζήτημα αποστρατικοποίησής τους.

• Για τα Δωδεκάνησα, αντιλέγουμε ότι δεν αφορούν την Τουρκία καθώς με την συνθήκη ειρήνης των Παρισίων του 1947(σ. σ, δεν συμμετείχε η Τουρκία), παραχωρήθηκαν από την Ιταλία.

• Για τη Χίο, τη Σάμο, τη Λέσβο και την Ικαρία, έχουμε όχι μόνο δικαίωμα αυτοάμυνας κατά τη νομική ακριβολογία, αλλά και δικαίωμα να λάβουμε αντίμετρα σε σχέση με τον υπέρ-εξοπλισμό της ασιατικής ακτής που συνιστά απειλή, ιδίως μετά τα γεγονότα της Κύπρου.

ΓΙΑΤΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΜΕ ΚΑΘΕ ΤΡΟΠΟ ΘΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΙ Ή ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΙ ΤΗ «ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ»


Όμως η «Συνθήκη της Λωζάνης» ήταν ήττα για την Τουρκία καθόσον χάνοντας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο επήλθε και η διάλυση της Οθωμανική Αυτοκρατορίας. Επομένως ο Ερτογάν και οι θιασώτες της «Γαλάζιας Πατρίδας» γνωρίζουν πολύ καλά ότι η εν λόγω συνθήκη, ισχύουσα ως έχει, βάζει φρένο στον «μεγαλοιδεατισμό» τους να επεκταθεί η Τουρκία στα πρώην εδάφη της Οθωμανική Αυτοκρατορίας, που είναι και η φαντασίωση του Τούρκου προέδρου να την ανασυστήσει. «Με τη Λωζάννη δώσαμε τα νησιά που θα ακουγόταν η φωνή σου αν φώναζες. […] Με τη Λωζάνη αγνοήθηκαν ή σκόπιμα διαβρώθηκαν από την Ελλάδα τα δικαιώματα της τουρκικής (sic) μειονότητας, που καθορίζει η Συνθήκη.[…] Η Τουρκία «δεν είναι δυνατόν να αποδεχθεί αυτή την κατάσταση». Τα πιο πάνω είναι κάποιες από τις κατά καιρούς … παραπονιάρικες ατάκες του Ερτογάν στις οποίες δεν δίστασε να συμπεριλάβει και το θέμα της αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου.

Εξ’ άλλου ο γνωστός Τούρκος συγγραφέας Αϊτίν Ουνάλ ,σε άρθρο του στην φιλοκυβερνητική εφημερίδα Yeni Safak το λέει ξεκάθαρα:

«Η Λωζάνη δεν ήταν νίκη για την Τουρκία. Ήταν μια συνθήκη παράδοσης μιας χώρας ηττημένης στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν το «πικρό φάρμακο» που έπρεπε να πιούμε.[…] Οι Τούρκοι τελικά εκδιώχθηκαν από την Ευρώπη, αλλά και από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Ακόμη και από πόλεις όπως η Μοσούλη, το Κιρκούκ, η Θεσσαλονίκη, που ήταν τουρκικές..[…].Για 100 χρόνια ζούμε με άγχος, αν θα διαμελιστεί η Τουρκία. Ωστόσο, το κύριο μέλημά μας θα έπρεπε να ήταν: «αυτά τα σύνορα είναι στενά για την Τουρκία». Η Λωζάνη μας έβαλε δεσμά. Δεν μπορεί να εδραιωθεί μια ισχυρή Τουρκία χωρίς να αφαιρεθούν αυτά τα δεσμά.»

Για αυτό και ο Τούρκος πρόεδρος, γνωρίζοντας ότι η «Συνθήκη της Λωζάνης» δεν καταργείται ούτε αναθεωρείται, προσπαθεί να επιτύχει του σκοπού του με την προσφυγή, την κατάλληλη στιγμή, σε διεθνή δικαιοδοτικό φορέα(σ. σ, Δ.Δ της Χάγης, του ΔΔ Αμβούργου για το δίκαιο της Θάλασσας κ.ά). όπου εκεί θα επιδιώξει την κατά το δοκούν ερμηνεία κάποιων κρίσιμων διατάξεών της ιστορούμενης συνθήκης, κάτι που, επί της ουσίας, θα ισοδυναμεί με την επιθυμητή αναθεώρησή της.

«Τελευταία η Τουρκία για δικούς της λόγους έκρινε χρήσιμη την επαναφορά των ελληνοτουρκικών σχέσεων σε ήρεμα νερά και μέσα από έναν κατ’ επίφαση ειλικρινή διάλογο με την Ελλάδα, επιδιώκει να επιτύχει την προώθηση των στόχων της.» Αυτό υποστηρίζουν κάποιοι που βλέπουν αυτή τη στροφή «ως ελιγμό της Τουρκίας σε μια δύσκολη συγκυρία για την εξωτερική της πολιτική(σ. σ, οι Αμερικανό-τουρκικές σχέσεις, οι αντιδράσεις της Δύσης στο φλερτ με την Ρωσία, η προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων με Ισραήλ , Σαουδική Αραβία, Συρία κ.ά», χωρίς όμως η γείτονα χώρα να αφίσταται των διεκδικήσεων που ο Ερτογάν και οι συν αυτώ διαχρονικά θέτουν εις βάρος της Ελλάδας.

Η ΣΧΟΛΗ ΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π» ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ


Ωστόσο αρκετοί πολιτικοί, ερευνητές, σύμβουλοι, Ακαδημαϊκοί, καθηγητές ΑΕΙ, διεθνολόγοι, θιασώτες των ιδεών του γνωστού Ελληνικού Ιδρύματος Αμυντικής και Εξωτερικής Πολιτικής («ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π») που ιδρύθηκε το 1988 με σκοπό, όπως υποδηλώνει ο τίτλος του, τη «μελέτη και τον διάλογο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας στην ευρύτερη γειτονιά της Ελλάδας (σ.σ, το 1993 μετονομάσθηκε σε Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής). σε αντίθεση με τους πιο πάνω υποστηρίζουν ότι σήμερα ο μόνος δρόμος επίλυσης των διαφορών μας με την Τουρκία είναι ο διάλογος, στη βάση του διεθνούς δικαίου, και στο βάθος η προσφυγή στη Χάγη. .Μάλιστα εκείνοι που παρακολουθούν τα έργα και τις ημέρες του «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π», ακόμη και αν διαφωνούν με τις απόψεις του, εντυπωσιάζονται με την αποδοχή των σχετικών με τα ελληνοτουρκικά θέσεών του: από ένα μεγάλο τμήμα του πολιτικού συστήματος, του επιχειρηματικού κόσμου, της Παν/μιακής κοινότητας και της επώνυμης δημοσιογραφίας.

Μάλιστα στα διοικητικά και συμβουλευτικά όργανά του μετέχουν διαχρονικά προσωπικότητες υψηλού κύρους από τον διπλωματικό, στρατιωτικό, ακαδημαϊκό και επιχειρηματικό χώρο, με καίρια συμβολή στα δημόσια πράγματα της χώρας. Στις δε δημόσιες εκδηλώσεις του συστηματικά συμμετέχουν εν ενεργεία και πρώην Πρωθυπουργοί, Υπουργοί Εξωτερικών, Πρέσβεις επί τιμή και μέλη σχεδόν όλων των κυβερνήσεων της χώρας.

Πάντως ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το εν λόγω ίδρυμα χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκά προγράμματα, χωρίς να διευκρινίζεται εάν πρόκειται για ελληνικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ ή κάποια από αυτά απ’ ευθείας από την τελευταία, όπως και από επιχορηγήσδεις ξένων πρεσβειών, μεταξύ των οποίων της Γερμανίας, της Βρετανίας και της Ισπανίας. Ενώ άξια παρατήρησης είναι και η συνεργασία του «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π» με το τουρκικό Πανεπιστήμιο Bilgi, η οποία λαμβάνει χώρα υπό τις επικρατούσες στην Τουρκία του Ερντογάν συνθήκες, και σε μια συγκυρία που εξελίσσεται ο ελληνοτουρκικός διάλογος.

ΣΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΤΟΥ «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π», ΕΠΩΝΥΜΟΙ ΤΗΣ «ΠΟΛΙΤΙΚΟ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ» ΕΛΙΤ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ, ΣΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ


«Ο υποχωρητικός διάλογος» και εντεύθεν «ο συμβιβασμός με την Τουρκία», που είναι η φιλοσοφία των διαμορφωτών της γραμμής του «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π» όσον αφορά στην επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών, είναι και θέσεις εμβληματικών προσωπικοτήτων του πολιτικού και επιχειρηματικού κόσμου, της διανόησης, των ΜΜΕ κ.ά. Οι οποίες(θέσεις) κατά τους υποστηριχτές τους, όχι μόνο δρουν αποτρεπτικά σε μια ενδεχόμενη ελληνοτουρκική σύρραξη αλλά είναι και προς το συμφέρον της χώρας, υπό την έννοια ότι, όσο οι εκκρεμότητες με την γείτονα διαιωνίζονται και οι, στον μέλλοντα χρόνο, γεωπολιτικές γεωοικονομικές και εσωτερικές συνθήκες μεταβάλλονται ,τόσο οι απαιτήσεις της Τουρκίας θα βαίνουν αυξανόμενες με συνέπεια όλο πιο δύσκολη για την Ελλάδα να καθίσταται η άρση τους.

Προς επίρρωση των πιο πάνω αντιλήψεων και οι σχετικές απόψεις των κ.κ. Γιώργου Παπανδρέου και Γιώργου Κατρούγκαλου καθώς και της κ. Ντόρας Μπακογιάννη που διατυπώθηκαν στην πρώτη εκδήλωση του νέου κύκλου συζητήσεων του «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π» (19/02/2023), με θέμα συζήτησης το ερώτημα: «Μας συμφέρει η Χάγη;»

Οι οποίες (απόψεις) ήταν εστιασμένες στο Διεθνές Δίκαιο και στην επίλυση των διαφορών μας με την Τουρκία με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης(Δ.Δ.τ.Χ), δηλαδή ταυτόσημες με εκείνες του εν λόγω ιδρύματος. Συγκεκριμένα:

• Ο κ. Γιώργος Παπανδρέου δήλωσε: «…μας συμφέρει(η προσφυγή στη Χάγη), γιατί συνάδει με τον διεθνή μας ρόλο, να είμαστε στην πλευρά που επιμένει στην ισχύ του Διεθνούς δικαίου….»

• Η κ Ντόρα Μπακογιάννη περισσότερο αναλυτική, εξήγησε: «Τι σημαίνει μη αποδοχή της Χάγης; Αν πει η Ελλάδα δεν πάω στη Χάγη, τι κερδίζει; Η Τουρκία ποτέ δεν αναγνώρισε το δικαστήριο οπότε δεν χάνει τίποτα. […]Εξ’ άλλου όλη μας η πολιτική είναι βασισμένη στο διεθνές δίκαιο άρα αυτό από μόνο του μας οδηγεί στη Χάγη.»

• Ο κ.Γιώργος Κατρούγκαλος από την πλευρά του επεσήμανε: « Ναι στη Χάγη αλλά να είναι και συνείδηση της ελληνικής πλευράς ότι η συμπερίληψη της Τουρκίας στην ενεργειακή εξίσωση της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί να γίνει με όρους διεθνούς δικαίου και να είναι αμοιβαία επωφελής….»

• Στο ίδιο μήκος κύματος (σ.σ, να τα βρούμε με την Τουρκία ακόμη και με κάποιες υποχωρήσεις, αποφεύγοντας έναν καταστροφικό ελληνοτουρκικό πόλεμο) και ο κ.Λουκάς Τσούκαλης (σ.σ, ομότιμος καθηγητής διεθνών υποθέσεων στο ΕΚΠΑ και πρόεδρος του ΔΣ του «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π»). Ο οποίος στο άρθρο του στα “Νέα” (25.01.2021), με τίτλο “Ναρκοπέδιο”, θέτοντας με πλάγιο τρόπο το ερώτημα: «Δώδεκα μίλια στο Αιγαίο και πόλεμος;», επί της ουσίας προβάλλει τον μπαμπούλα του τουρκικού casus belli, παροτρύνοντάς μας να υποχωρήσουμε στον τουρκικό εκβιασμό.

• Ο κ. Θάνος Ντόκος(σ. σ, Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Cambridge. πρώην
Γενικός Διευθυντής του «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π» νυν Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας της χώρας) τον Νοέμβριο του 2019 είχε δηλώσει «Ακόμη και ιδέες περί συνεκμετάλλευσης (kazan-kazan) μπορούν να συζητηθούν, υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης οριοθέτησης μέσω προσφυγής σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο.»

• Αλλά και ο κ. Ν. Μαραντζίδης(σ. σ, Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Μακεδονίας και μέλος του ΔΣ του «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π» στις κατά καιρούς τοποθετήσεις στα ελληνοτουρκικά δήλωνε: «Οι δυτικοί αντιμετωπίζουν «ψυχρά» την Τουρκία ως μια σοβαρή δύναμη και μεγάλη αγορά. Εμείς γιατί να τσακωνόμαστε διαρκώς για βραχονησίδες και για μερικά χιλιόμετρα βυθού, που κανείς δεν ξέρει αν ποτέ θα αξιοποιηθούν.[…] Γιατί ζούμε διαρκώς με μύθους και βέβαια με περίσσεια υποκρισία για το τι είναι ωφέλιμο και τι όχι στη σχέση μας με την Τουρκία;[…]Η υπερηφάνεια των εθνών βρίσκεται στην ποιότητα ζωής, στους θεσμούς, στο κράτος δικαίου, στις ελευθερίες των πολιτών• όχι στους στόλους και τις στολές.[…] Μπορούμε οι Έλληνες να ανεβούμε βιοτικό επίπεδο; Να γίνουμε Φινλανδοί στην οικονομία, τη Δημοκρατία, την εκπαίδευση;[…] Κι αν αυτά σημαίνουν πως πρέπει να συνεργαστούμε με τον ιδιότροπο γείτονά μας, ας βρούμε τον τρόπο να το κάνουμε.».

Ωστόσο πολλοί αναλυτές και δημοσιολόγοι, επιμένουν να βλέπουν μια προσπάθεια του «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π» να παρέχει επιστημονική επίφαση στην επικοινωνιακή εκστρατεία για την προετοιμασία της κοινής γνώμης να αποδεχθεί επώδυνες υποχωρήσεις στα ελληνοτουρκικά. Ενώ εκφράζουν βάσιμες ενστάσεις στην διαδικασία προσέγγισης με την Τουρκία λόγω της καθ’ υποτροπήν παραβατικότητάς της, διατυπώνοντας εύλογες αμφιβολίες για το κατά πόσον η Άγκυρα θα δεχτεί ποτέ μια επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών, που θα βασίζεται στο δίκαια αποδιδόμενο διεθνές Δίκαιο.

ΚΑΙ ΟΙ κ.κ Κ. ΦΙΛΗΣ ΚΑΙ Μ. ΚΩΣΤΙΔΗΣ «ΥΦΑΝΑΝ» ΤΗ «ΛΩΖΑΝΗ» ΣΤΟΝ ΚΑΜΒΑΤΟΥ ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π


Όμως και οι ημέτεροι προσκεκλημένοι κ.κ Κ. Φίλης και Μανώλης Κωστίδης, μιλώντας προ ημερών στον «Σκουφά» για την «Συνθήκη της Λωζάνης» δεν απείχαν των ιστορούμενων ιδεών του «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π».

Ο κ. Κ. ΦΙΛΗΣ


Ειδικότερα ο κ. Φίλης επί της ουσίας επανέλαβε, τα όσα στο περισπούδαστο κοινό άρθρο τους με τίτλο: «Ιχνηλατώντας τον δρόμο για τη Χάγη» (σ.σ, ίδετε εφημ. Καθημερινή 3/8/2023), οι κ.κ Αλέξανδρος Διακόπουλος, Πέτρος Λιάκουρας, Κώστας Υφαντής και Κ. Φίλης- όλοι τους διακεκριμένοι συνεργάτες του πιο πάνω ιδρύματος- υπεστήριξαν. Όπως επίσης (ο κ. Φίλης) αναφέρθηκε και στο περιεχόμενο του άρθρου του με τίτλο: «Γιατί η Χάγη είναι η καλύτερη λύση» (σ.σ, ίδετε εφημ. «Καθημερινή» 26/7/2023).

Επισημαίνεται ωστόσο ότι κοινός παρονομαστής των δύο πιο πάνω άρθρων «πυξίδα» για τη λύση των ελληνοτουρκικών διαφορών είναι: η άποψη: « ότι απέχοντας από πρωτοβουλίες για διευθέτησή τους, διατηρείται ζωντανή η προσδοκία της Τουρκίας ότι στο μέλλον θα μπορέσει διά της βίας να επιβάλει τις βαθύτερες επιθυμίες της.» Και ότι στην δημιουργηθείσα σημερινή ευνοϊκή συγκυρία (σ.σ, Ρώσο-ουκρανικός πόλεμος, η επανάκαμψη των ΗΠΑ στην Ευρώπη, το ενδιαφέρον της Δύσης για την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων κ.ά), «η Ελλάδα πρέπει να είναι «επισπεύδουσα» των σχετικών πρωτοβουλιών.».

Δηλαδή κατά τον κ. Φίλη και των συν αυτώ η «ακινησία στα ελληνοτουρκικά». ενέχει τον κίνδυνο «τα πράγματα στο μέλλον να είναι δυσχερέστερα.» (σ.σ, ίδετε ένα ακόμη όμοιο άρθρο στην «Καθημερινή»(13/9/2023) των κ.κ Αλ. Διακόπουλου, Πέτρου Λιάκουρα, Κώστα Υφαντή και Κωνσταντίνου Φίλη με τίτλο: «Ποιόν συμφέρει το αδιέξοδο στα ελληνοτουρκικά»).

Ακόμη ο προσκεκλημένος εισηγητής επικαλούμενος τα επίχειρα «της κούρσας των εξοπλισμών, που τα τελευταία 50 χρόνια στοίχισε στην Ελλάδα όσο το σημερινό δημόσιο χρέος (σ.σ, 400 δισ. ευρώ), το οποίο όπως επισήμανε, μέχρι κάποτε να επιλυθεί το ελληνοτουρκικό πρόβλημα είναι πιθανό να υπερβεί το όποιο προσδοκώμενο κέρδος θα μας απέφεραν τυχόν πλουτοπαραγωγικοί πόροι της υφαλοκρηπίδας», έσπευσε να αντιπαραβάλει το «ώτα -χαϊδευτικό»: «αν αυτό το ποσό επενδυόταν στο κράτος πρόνοιας, στις υποδομές και σε άλλους κοινωφελείς σκοπούς, θα μπορούσε να παραγάγει πολλαπλάσιο αποτέλεσμα σε οικονομία και κοινωνία.»

Ωστόσο ο κ. Φίλης δεν έμεινε εκεί… Αλλά παρεκκλίνοντας από το διαχρονικό αξίωμα «si vis pacem para bellum» (σ.σ, εάν θες ειρήνη προετοιμάσου για πόλεμο), έθεσε στο ζύγι: το κόστος υπεράσπισης του εθνικού χώρου, με αντίβαρο εκείνο των εξοπλισμών και των επιπτώσεων του δημογραφικού προβλήματος της χώρας.

Όμως αυτή, την κατά πολλούς «παραφωνία», εύλογα την ακολούθησε το νοερά προκύπτον ερώτημα-απορία από την πλειονότητα των ακροατών του. «Τότε προς Τί: η Σαλαμίνα και οι Θερμοπύλες των ολίγων προγόνων μας εναντίον των μυρίων του Ξέρξη, ο ξεσηκωμός μιας χούφτας Ελλήνων το 21 κατά των συντριπτικά περισσότερων και πανίσχυρων Οθωμανών, αλλά και το έπος του 40 της μικρής Ελλάδας κατά της Αυτοκρατορίας των 60 εκ της Ιταλίας του Μουσολίνι;» Πρόκειται για ένα ερώτημα των ψύχραιμα σκεπτόμενων πολιτών, που εύλογα το θέτουν ως ένσταση της ελληνικής ιστορίας στις πιο πάνω συμβιβαστικές, αλλά και με πιθανό ακριβό εθνικό τίμημα, θέσεις του κ. Φίλη.

Ο κ. Μ. ΚΩΣΤΙΔΗΣ


Αν και φαινομενικά λιγότερο «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π-ΙΚΟΣ» ο έτερος προσκεκλημένος κ. Μ. Κωστίδης τόσο στην ομιλία όσο και στις απαντήσεις- τοποθετήσεις του στις ερωτήσεις του κοινού, υπήρξε περισσότερο ήπιος και θα λέγαμε συμπληρωματικός του κ. Φίλη, κινούμενος ωστόσο, διακριτικά μεν αλλά και σταθερά στα αχνάρια του κύκλου ιδεών του «ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π». Εξ’ άλλου ήταν ο κ. Κωστίδης που, στην εκπομπή του Σκάι «Σήμερα»(28/02/2022), σχολιάζοντας την αυθαιρεσία της Τουρκίας: «να διεξάγει μια τουριστική καμπάνια με το ανιστόρητο και κλεμμένο όνομα «TurkAgean(Τουρκικό Αιγαίο)»), είπε: «καλύτερα είναι να αποφεύγουν και οι δύο πλευρές αυτή την ορολογία (σ.σ. δ.λ.δ να δίνουν εθνικό προσδιορισμό στο Αιγαίο) γιατί προκαλούνται διάφορες εντάσεις» και στη συνέχεια πρόσθεσε: «δεν μου αρέσει όταν ακούω ότι το τάδε είναι τουρκικό ή το τάδε είναι ελληνικό.»

Όπως όταν ο ίδιος, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του γράφοντος για την ευρωπαϊκή στήριξη της Ελλάδας κόντρα στις αναθεωρητικές της «Συνθήκης της Λωζάνης» επιδιώξεις της Τουρκίας, δήλωσε: «Η συνθήκη της Λωζάνης είναι σταθερή και η Ευρώπη νομίζω ότι έχει στηρίξει την Ελλάδα ποικιλοτρόπως… και στο μέλλον έχει τρόπους να το κάνει αλλά δεν είναι της παρούσης…» Μια δήλωση – «παραφωνία» στην επικρατούσα άποψη: «ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πολύ διαιρεμένη και αδύναμη για να αποκτήσει στρατηγική αυτονομία» των προ-μνησθέντων πιο πάνω ειδικών αρθρογράφων (σ.σ, ίδετε εφημ Καθημερινή 3/8/2023) οι οποίοι, σε αντίθεση με τον κ. Κωστίδη επί της ουσίας ομολογούν ότι οι τουρκικές αξιώσεις εις βάρος της Ελλάδος, είναι πρόβλημα που αφορά ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα(σ.σ, όπως άλλωστε συμβαίνει και με το Κυπριακό).

Η κ. ΒΙΚΥ ΦΛΕΣΣΑ


Όσον αφορά στην κ. Βίκυ Φλέσσα, εξήντλησε τον συντονιστικό της ρόλο σε μία περιληπτική αναδρομή στα πριν και μετά την «Συνθήκη της Λωζάνης» συμβάντα, με αρκετές ωστόσο παρεκβάσεις και ελάχιστες αναφορές στα καθαυτά του ιστορούμενου θέματος,. Μίλησε ειδικότερα για την προηγηθείσα της «Λωζάνης» Μικρασιατική καταστροφή και αποκάλεσε πληγή στο σώμα της Ελλάδας την «ανταλλαγή πληθυσμών.» Βέβαια για κάποιους «διαβασμένους» εκ των παριστάμενων η κ. Φλέσσα, όπως και οι άλλοι προσκεκλημένοι εισηγητές, υπήρξε «παράφωνη» με το να εμφανιστεί κατηγορηματική στον ισχυρισμό ότι: «το ελληνικό αλφάβητο το πήραμε τον 100 πχ αιώνα από τους Φοίνικες.» Καθότι η επί σειρά ετών διχογνωμία, για το αν το ελληνικό αλφάβητο προήλθε από τους Φοίνικες ή αντιθέτως δόθηκε σε αυτούς από τους Έλληνες, έχει τερματιστεί. Υπό την έννοια ότι κορυφαίοι Έλληνες και ξένοι ιστορικοί και γλωσσολόγοι (σ.σ, Άρθουρ Έβανς, Ρενέ Ντυσσώ, Μάικλ Βέντρις, Τζίλμπερτ Χάιγκετ, Τζών Τσάντγουικ, Ίγκνας Γκελμπ, Ουιλιαμ Ντουράντ, οι Ακαδημαϊκοί Γιώργος Μπαμπινιώτης και Αντώνης Κουνάδης, ὁ Κρητικός ιστορικός Δωσιάδης, ὁ αρχαιολόγος Ἀδάμ Σαμψών, ὁ καθηγητής Γ. Χουρμουζιάδης κ.ά), αντίθετα με την πιο πάνω δήλωση της κ. Φλέσσα, συγκλίνουν στο συμπέρασμα του Αμερικανού ιστορικού/φιλοσόφου, συντάκτη της παγκόσμιας ιστορίας πολιτισμού, William Durant, που λέει ότι: «Οι Φοίνικες δεν ήταν οι εφευρέτες του αλφαβήτου, το κυκλοφόρησαν μόνο από τόπο σε τόπο. Το πήραν από τούς Κρήτες και το μετέφεραν στην Τύρο, στην Σιδώνα, στη Βύβλο και σε άλλες πόλεις της Μεσογείου. Υπήρξαν οι «γυρολόγοι» και όχι οι εφευρέτες του αλφαβήτου.».

Η…ΑΝΤΙΔΙΚΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΦΟΝΤΟΣ ΜΕ ΤΟΝ κ. ΦΙΛΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΡΑΦΟΝΤΟΣ ΣΤΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΑ ΤΟΥ


«Ας μιλήσουμε περισσότερο για τη «Λωζάνη», τον Ερντογάν το διεθνές Δίκαιο…. Για πολλούς η Συνθήκη της Λωζάνης ήταν ήττα για την Τουρκία γιατί χάνοντας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο δρομολογήθηκε και η διάλυση της Οθωμανική Αυτοκρατορίας. Όμως ήττα ήταν και για την Ελλάδα μετά τα όσα ακολούθησαν την Μικρασιατική καταστροφή και τις μεγάλες απώλειες που είχε η χώρα από τα κεκτημένα της Συνθήκης των Σεβρών. Ο Ερντογάν στον μεγάλο-ιδεατισμό του να ανασυστήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία είναι προφανές ότι έχει εμπόδιο την συζητούμενη «Συνθήκη.» Της οποίας προς επίτευξη του σκοπού του τουλάχιστον κάποια κρίσιμα άρθρα επιδιώκει να αναθεωρήσει κατά το δοκούν. Από το άλλο μέρος η «Λωζάνη» αφορά τους Έλληνες που είναι και πολίτες της Ευρώπης, άρα η «ΣτΛ» είναι και υπόθεση της ΕΕ. Το ερώτημα επομένως που τίθεται είναι: Τι κάνουν οι φίλοι μας Ευρωπαίοι απέναντι στα αναθεωρητικά σχέδια, στους εκβιασμούς και στις απειλές του Ερντογάν και πως αυτά αντιμετωπίζονται με βάση το λεγόμενο διεθνές Δίκαιο;»

Ο κ. Φίλης απαντώντας στο πιο πάνω ερώτημα επικεντρώθηκε «στα καλά της προσφυγής της διαφοράς μας με την Τουρκία στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης(Δ.ΔΧ), έχοντας σημαία το διεθνές Δίκαιο». Ωστόσο, στην ένσταση του γράφοντος για το αμερόληπτο της απόφασης του εν λόγω Δικαστηρίου, ο ίδιος αντέδρασε με κάποια δόση ειρωνείας, λέγοντας: «έ τώρα με όλο το σεβασμό εσείς μαθηματικός ερασιτέχνης δημοσιογράφος δεν μπορείτε να ξέρετε πιο θα είναι το σκεπτικό των δικαστών της Χάγης. Δεν το ξέρουμε όχι εμείς, δεν το ξέρουν και έμπειροι διπλωμάτες.[…] Άλλωστε εμείς έχουμε με το μέρος μας το διεθνές δίκαιο, να συμφωνήσουμε σε αυτό;» Όμως στην εκτός μικροφώνου αντένσταση του γράφοντος «ότι το διεθνές δίκαιο έχει μπει στην «προκρούστεια» κλίνη των συμφερόντων των ισχυρών του κόσμου και ως εκ τούτου δεν είναι πάντοτε δίκαιη η απόδοσή του», ο κ. Φίλης, φανερά ενοχλημένος, αντείπε: «…Εμείς έχουμε ως σημαία το διεθνές δίκαιο , δεν το ερμηνεύουμε κατά το δοκούν όπως κάνει η Τουρκία… να συμφωνήσουμε σε αυτό;». Αλλά και πάλι στην εκτός μικροφώνου παρατήρηση του γράφοντος: «ότι εγώ μιλάω για το γνήσιο και όχι το κατ’ επίφαση διεθνές Δίκαιο, ο κ. Φίλης, εμφανώς δυσφορώντας και όλως περιέργως, παρερμήνευσε τα λεγόμενά μου, όταν αντείπε: «Α! δεν δέχεστε το διεθνές Δίκαιο… γιατί το διεθνές δίκαιο υπερασπίζεται το δίκαιο των λιγότερο ισχυρών, οι ισχυροί δεν το χρειάζονται.»

Δυστυχώς η παρατηρηθείσα όλως αντίθετη με την δεοντολογία και την ηθική τάξη επιλεκτική μεταχείριση των επιθυμούντων να θέσουν ερωτήματα ή να τοποθετηθούν επί του αναπτυχθέντος θέματος από τους διαχειριστές των «ερώτο-απαντήσεων» και ο επιδειχθείς αφόρητος συμπεριφοριστικός επαρχιωτισμός τους στην προσπάθεια να αποτρέψουν τον «ενοχλητικό διάλογο» με τους προσκεκλημένους εισηγητές. Δεν επέτρεψαν στον γράφοντα να αντικρούσει (ζωντανά) τους ισχυρισμούς του κ. Φίλη αναφορικά: με την δήθεν μη αποδοχή του διεθνούς Δικαίου από αυτόν, τις επιφυλάξεις του για την αμεροληψία των δικαστών της Χάγης αλλά και την εν τοις πράγμασι αμφιβολία του περί την κατίσχυση του διεθνούς δικαίου στις εν γένει διαφορές μεταξύ κρατών. Αναγκαστικά αυτό το κάνει από τη θέση τούτη, επισημαίνοντας στον κ. Φίλη:

• Ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης(ΔΔΧ) δεν αποτελεί αυτοτελή οργανισμό αλλά κύριο δικαστικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών, του οποίου το καταστατικό είναι τμήμα εκείνου του διεθνούς οργανισμού.

• Ότι στην περίπτωση που η προσφεύγουσα χώρα δεν εφαρμόσει την απόφαση του Δικαστηρίου, τότε η αντίδικη κερδισμένη μπορεί να προσφύγει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και να ζητήσει την επιβολή κυρώσεων κατά της πρώτης.

• Ότι οι αποφάσεις του ΔΔΧ στην προσφυγή της Ελλάδας λόγω των διαφορών της με τη Βόρεια Μακεδονία, αλλά και επί της παρέμβασής της σε υπόθεση που αφορούσε τη Γερμανία και Ιταλία, προκάλεσαν τη δυσφορία της κοινής γνώμης, πυροδοτώντας μια συζήτηση για την αρμοδιότητα του διεθνούς δικαιοδοτικού οργάνου, καθόσον, όπως φημολογείται, το Διεθνές Δικαστήριο συχνά σύρεται από πολιτικές σκοπιμότητες και συμφέροντα.

Κατόπιν τούτων είναι εξεταστέο εάν ο κ. Φίλης θεωρεί αμεροληψία την τυχόν μεροληψία του Δικαστηρίου της Χάγης. Και περισσότερο εάν επιμένει να θεωρεί το διεθνές Δίκαιο πως λειτουργεί υπέρ των αδύναμων κρατών και όχι ανάλογα με τα γεωπολιτικά και άλλου είδους συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων. Η περίπτωση της Κύπρου-και όχι μόνο, επιβεβαιώνει των πιο πάνω γραμμών το αληθές.

Ωστόσο ο κ. Φίλης πράγματι είχε δίκαιο, όταν είπε ότι ο γράφων δεν αποδέχεται το «προκρούστειο» διεθνές Δίκαιο, αυτό που χρησιμοποιείται κατά το δοκούν από τον ισχυρότερο διάδικο.

*email: akoliatsos@gmail.com



img

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ